बेथितिको गुजुल्टो

मिलन बगाले
क्यामिन―६, बर्लाची तनहुँ

डाङडुङे ड र कुकुरपूछ्रे ढ झै घुमि्रएका बाटा। कुनै डेडहाते त कुनै तीनहाते। दायावाया ५ ― ६ तले घर। सबै लस्करै जोडिएका। चिडियाखानामा थुपारिएका थरिथरि जनावरको भेलाझै लाग्ने रङ्ग न ढङ्ग का विरुप घरहरु अर्थात आर्किटेक्चरल जू दृष्य । न हावा छिर्ने झ्याल न घाम छिर्ने प्वाल। सबै एकमुखे ओढार अर्थात दिउसै अन्धकार ओढेर बसेका १० या १२ फुटे कोठा। नमस्ते र दुईटा गोला बाख्रेखुट्टे पिलन्धरे पिलरलाई डिजाईन भन्दै दङ्ग पर्ने टेस्टविहिन जिब्रो जस्ता घरधनी। मुस्किलले भेटिने खाली जग्गा। कथम कदाचित भेटिईहाल्यो भने बर्बाद। त्यो टोलमा बस्न छोडदे भैगो। खुल्ला शौचालयदेखि डम्पींङ साईट सम्म। टु या थी्र ईन वान। फुटेका ढल र झका्रमा फलेका काक्रा र घिरौलाझै बेथितिसग झुण्डिएका तारैतार। धुलो मैलो र हिलोको बाह्मासे त्रिवेणी अर्थात सडक। कुरो बुझ्दै हुनुहुन्छ होईन? यो कुनै कुम्भीपार्क नर्कको बखान होईन। राजधानी भनिने काठमाडौ को यो आर्किटेक्चरल बेथितिले यो शहर ससारकै सबभन्दा भद्दा, कुरुप, फोहोर र अनेक भैतिक समस्याको सन्जालले बेरिएको छ भनेर जोसुकैले अनुमान लगाउन सक्छ।

कुरो अब सेवा सुबिधाको अङ्घात (यो शब्दलाई हाम्रो समाजले अपाङ्ग भनेपछि मात्र बुझ्छ) भएका जति सबै आत्महत्या गरेर मर या यो शहर छोडेर जाउ भन्छ यसको सरचनाले। एउटा स्वथ्य र बयस्क मान्छेलाई मात्र गरिखान दिन्छ यो शहरले। विभिन्न किसिमका अंघात भएका लगायत अशक्त, बालक, बृद्रबृद्रालाई पाईला पाईलामा धराप थापेर राखेको छ यसले। एउटा होचो कदको मान्छेले धारो देख्छ टुटी भेटदैन, ट्वाईलेट देख्छ चुकुल भेटदैन र बङ्खी देख्छ स्वीच भेटदैन। एउटा अग्लो मान्छेल बनाएको सजाय आफुले बेफ्वाकमा भोग्छ र आफुलाई अपाङ्ग भन्दै हिनताबोध बोकेर हिडछ। कुनै बच्चा सार्वजनिक शौचालय छिर्यो भने उसको मुखले समेत युरिनल प्यान नभेटेपछि उ भित्तो ताक्न विवश हुन्छ ।

अर्को बेथिति त रत्नपार्कनिर छ। बालक कदको ज्यानमा बृद्र टाउको बोकेर अत्यन्त विरुप, कुरुप र दहनिय हालतमा भेटिएका गणेशमानजीको पश्चिमपट्टिको सार्वजनिक शौचालयको निर्माण कुनै हिन्दु देवी देवताको मन्दिरको झल्को मेटाउने गरि बनाईएको छ। माथि सिरानमा एउटा गजुर पनि हाल्देको भए खास्सा हुने थियो। सार्वजनिक भवन, बिधालय र मठमन्दिरमा र्यामको सट्टा सिढि लगाएर व्हील चियरलाई सदाको लागि प्रवेश निशेध गरिएको छ। यो मानसिकता कहिले र कसले भत्काउने? सबै ठाउमा दर्शन गर्ने होईन? या म मदत गरु? भन्दै राजेश हमाल टुप्लुकिने होईनन् होला। कि कसो?

पूर्व नगरपिता पि एल सिङ को पालामा पैसो भित्रिएर भूतपूर्व नगरपिता केशव स्थापितको पालामा छ्यासछ्यास्ती बनेका आकाशे पूल नामक दुईमुखे सुरुङहरु चोकचोकमा बसेर रक्सी र चाउचाउको ब्यापार गर्देछन। सगरमाथा चढेझै लाग्ने यो सिमेन्टको पहाड मास्थिरको ढिस्कोलाई ठूल्ठूला होर्डिङ बोर्डले छेकेर काठमाडौ महानगरपालिका आफ्नो अगस्ती भुडी भर्न ब्यस्त छ। कुनै डरलाग्दो सुरुङमा हिडेको झल्को मेटाउने यो सिमेन्टको पहाडमा दिउसै मान्छे लुटिने थालेका छन्। मान्छेको मलमूत्र थन्काउने थप ठेक्का समेत पाएको छ यसले।

अब पालो शहरी सुरक्षाको। सुरक्षा भन्ने चीज राजामहाराजालाई मात्र चाहिन्छ भन्ने दरिद्र मानसिकताबाट ग्रसित थिए हाम्रा निति निर्माताहरु। नारायणहिटि वरपर अग्लो घर बनाउन नपाईने नियम अझै जिउदै छ हाम्रामा। पत्रकार चुडामणि भट्टराईले केही दिन अघि एक पत्रिकामा लेख्नु भएझै हामीलाई सुरक्षा दिन्छौ भन्दै कुखुराको जत्रो छाती तन्काएर बसेका सुरक्षा अंग लगायत सिङ्गो देशको पुरै प्रशासन समालेर बसेको सिहदरबार र बिरेन्द्र सम्मेलन केन्द्र हरुको वरिपरि गगनचुम्बी भवनहरु ब्निरहेका छन् र केही बन्ने क्रममा छन। ति भवनहरुबाट भोलि हुने सम्भावित हमला र निगरानी ले गर्दा यि ठाउहरु हाई सेक्युरिटि रिक्स मा छन्। नियम कानुनको अभावमा ठूला भवन बनाउने काम रोक्न नसकिएको भनि योजनाविदहरुको भनाई आएको भएपनि मन्त्रिपरिषद भने यति गम्भीर बिषयबाट बेखबर भएर बसेको भान हुन्छ।

यति बखान सुनिसकेपछि तपाई अझै देशको राजधानीमा बसेको कोरा कल्पनामा मग्न हुनुहुन्छ? म त बारुद टम्म भरेर पडकाउन ठिक्क पारिएको ग्रिनेडको डल्लोभित्र निस्सासिएर बसिरहेको अनुभव गरिरहेको छु।

[यो प्रस्तुती कतै पुन प्रकासित गर्नु परेमा स्रोत खुलाएर वा लेखकको पुर्ण सहमतिमा मात्र प्रकासित गर्नुहुन अनुरोध छ । -सपनासंसार ]