नयाँ संबिधान,संघियता र नेता

-चकेन्द्र राई ‘कैदी’

आज हामी एतिहासीक क्षण नयाँ सबिधान बनाउने पुर्ब संध्यामा उभिई रहेका छौ । यो नयाँ संबिधानले नै हामी र हाम्रो भबिश्यको निर्धारण गर्ने छ । हिजो हामीले २०४७ को संबिधानलाई विश्व कै सर्बोउत्कृष्ट संविधान भनेर घोषण गर्यौ । त्यति बेला हामीलाई खुसी लागेको थियो । तर त्यो संबिधानले देश र देशबासिलाई राम्ररी आधा दशक पनि हिडाउन सकेन । आज हामी ति सम्पुर्ण बिगतका कमजोरीहरुलाई गम्भीर समिक्षा गर्नै पर्छ । संबिधान छिन छिनमा परिवर्तन गर्ने बस्तु होईन । यती सवेदनशिल बिषयमा हामी किन गम्भीर भईरहेको छैनौ अरु राष्ट्रमा एक पल्ट बनेको संबिधान ५० बर्ष पछि पनि त्यतिकै उपयोगी हुन्छन् । हाम्रो मात्र संबिधान किन यसरी बारम्बार परिवर्तन गर्न जरुरी पर्छ हामी कति होसियार र हाम्रो बिचार कति सुदुर छन त भनेर कसैलाई सोधि रहनु पर्दैन । अन्तरीम स्ांबिधान त्यस्को सबै भन्दा ज्वालन्त र राम्रो उदाहरण हुन सक्छ । जसलाई पाचौ पल्ट शसोधन गरि निकट भबिश्यमा नै छैटौ पल्ट सशोधन गर्न लाग्दैछौ ।

दश वर्षको जनयुद्धले नै आज हामी संबिधान सभाको निर्वाचन गरि नयाँ संबिधान बनाउने ऐतिहासिक मोडमा खडा भएका छौ । यो समयाबधि मा धेरै नेपाली आमाबाबाहरुले आºनो छोरा छोरीहरु गुमाउनु पर्यो । धेरै नेपाली चेलीहरुको सिन्दूर पुछियो । धेरै नाबालक छोरा छोरीहरु टुहुरा टुहुरी हुनु पर् यो । हजारौ योद्धाहरु अन्धा अपा¨ भएका छन । आज हामी ति आन्दोलनहरुमा आºनो जिन्दगीलाई रति भर प्रवाह नगरी जिवन आहुती दिने ती सम्पुर्ण बीर शहिदहरु को आलो रगतमा उभिई रहेका छौ । हामी त्यसैको जगमा उभिएर आज मन्त्रि प्रधानमन्त्रि हुदै सपथ खाइरहेका छौ । तर हामीले शहिद र शहिद परिवारलाई संम्मान गर्नू त कता हो कता ती चर् याई रहेको घाउहरुमा अलिकति मलम लगाई दिने उद्धारता सम्म देखाउन सकि हरेको छैनौ यो राष्ट्रको यो भन्दा निर्लजता अरु के हुन सक्छ त्यो आन्दोलमा भएका हजारौ अपा¨ उहाँहरुलाई अलिकति सहानुभुति सम्म देखाउनु नसक्नु साच्ची नै दुःखलाग्दो कुरा हो । हाम्रो यति संकुचित सोचाई छ हामी ति महान योद्धाहरुलाई जातिय रुपले हेर्छौ । िल¨गीय रुपले ब्याबहार गर्छौ । राजनिती आस्थाको हिसाबले आफन्त र पराईको रेखा कोर्छौ । यति सम्मकी हाम्रा समस्त श्रद्धय बीर शहिदहरुलाई यहि नजरले हेरी बिभेद गरीन्छ । शहिद कुनै जाति समुदाय बर्ग राजनीति आस्था धर्म लिंग भित्र राखेर हेरीनु यो राष्ट्र जनता र ती शहिद हरुको लागी कतिको जायज हो यस्तो विभेद पुर्ण निर्णयले फेरी शहिदकाहुन कै लागी अरु धेरै शहिद हुनु नपर्ला भन्न सकिदैन । एउटा आगोको तिलीङ्गाले संसार जलाउन सक्छ । यो हाम्रा आदरणीय शहिदहरु लाई र शहिद परिवारलाई मात्र होईन सम्पुर्ण तपाई हामी जस्ता नेपाली जन्ताहरु माथीको ठुलो अपमान हो भन्ने लाग्छ । कसैको पुर्वग्राहि नितीले शहिदहरुको नाम छुट्नु हुदैन यति नै हो मेरो चाहाना ।

कुनैपनि राष्ट्रको संबिधान भनेको नागरीकता राज्यको दाईत्व निर्देशक सिद्धान्त तथा नितिहरु कार्यपालिका ब्याबस्थापीका सासद संबिधान सभा आर्थिक कार्य प्रणली न्यायपालिका अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोग लोक सेवा आयोग महान्याधिबक्त राज्यको ढाचा र स्थानिय स्वायत्ता शासन र सेना सम्वन्धि ब्याबस्था आदी आदी सबै………

संघियताको चर्को नारा सडक र सदन सम्म सुन्दा कति आनन्द लाग्छ । सयौ बर्ष देखि अन्यायको जातोमा पिल्सीएका ति दलित जनजाती सिमान्तकृत महिला बालबालिका पिछडाबर्ग धर्म प्रदेश र सबै सबैको लागी एउटा सुनौलो भविश्यको ग्यारेन्टि गर्ने समानुपातिक प्रतिनिधित्व र संघियताको सोचको साथ मा नेपाल र नेपालीले नयाँ संबिधान पाउदैछन । न्याय नपाएकाहरुले न्याय पाउने दिन कपडा लगाउन नपाएकाहरुको लागी कपडा लगाउन पाउने खाना नपाएकाहरुको लागी पेट भरी खाना पाउने दिन बेरोजगारीहरुको लागी काम पाउने दिन यी सम्पुर्ण कुराहरुलाई परिपुर्ती गर्ने छ भन्ने सम्पुर्ण नेपालीको आशा विश्वास र भरोसा पनि छ संघियतामा । तर आज हामी कुन संघियतालाई अपनाउने भन्ने कुरामा अनेकता देखिएको छ हामीले त्यो बाटोलाई रोज्नु पर्छ जुन बाटो बाट यो देशको दिर्गकालिन शान्ति जनताको सुरक्षा बिकाशकानूनी राज्यको स्थापना र प्रत्यक नागरीकहरुको मौलिकहकहरु सुरक्षित हुन्छन । संघियताको बारेमा निर्णय गर्नु पहिला नै यस बारेमा गम्भिर छलफल गर्नु अति जरुरी हुनेछ । नत्र राज्य फेरी अर्को ठुलो युद्धमा होमीने छ । अनि पचास वर्ष पछि धकेलीने छ । तर हामीले हिजो सुझाव संकलनको बाहाना मा जस्तै जन्ताको आँखामा छारो हाल्ने काम र राष्ट्रिय डुकुटी सक्ने काम मात्र नहोस मेरो कामना त यति मात्र हो नेपालले फेरी आर्का युद्धको चपेटामा नपरोस………

नयाँ सबिधामा नेताको बारेमा पनि लेखिएमा राम्रो हुने थियो की नेता हुनलाई के के चाहिन्छ भनेर बहस हुन जरुरी छैन एउटा नेता नै सांसद हो मन्त्रि हो प्रधानमन्त्रि हो राष्ट्रपति हो । राष्ट्रपति भनेको कुनै पनि राष्ट्र र जनताको अभिभाबक पनि हो । उसो भए २१ औ सताब्दिको नेपालीहरुको नेता त्यो मात्र हुन सक्छ जस्को कादमा जिम्मेवारी होस जसको दिमागमा समझदारी होस जसको आत्मामा ईमान्दारी होस । कानून बनाएर मात्र केहि हुदैन पालना नगरे जस्तो सुकै कानून भएपनि काम लाग्ने छैन । हाम्रा उपराष्ट्रपति जसलाई हामी यो देशको शंरक्षक भन्छौ । त्यस्तो गरीमामयपदमा आसीन महासयले त कानूनको खुल्ली उडाईदिन पछि पर्दैनन् भनॆ अरु को के कुरा कानुनलाई पालना गर्ने इच्छा शक्त्ति र कानुनलाई सम्मान गर्ने सबै भन्दा बडी तत्परता ति गरीमामय पदहरुमा आसिन महासयहरुले नै गर्नु पर्छ या त जनतालाई भनि दिनु पर्छ उपराष्ट्रिपतिहरु लाई कानुन पालना गर्नु जरुरी छैन भनेर । नेपाली जन्ता आज सम्म एक पेट खान पाउदैननएक आ¨ लुगा लाउन पाउदैनन आºनो झुपडीमा ढुक्कले निदाउन पाउदैनन कस्ले बाड्यो सिंघापुर बनाई दिने सपनाहरु झठ्ठो आस्वासनहरु अलिकति चर्चामा आउन जे मन लाग्यो त्यो बोलि दिने हुनै नसक्ने यी सपनाहरु जनता र राष्ट्र प्रतिको ठुलो घात हो भन्न करै लाग्छ । त्यसैले नेपाली जनतालाई एउटा असल नेता र नेतृत्व चाहिएको छ । एक पटक सम्पुर्ण सज्जन बृन्द्धलाई प्रश्न के नेता हुनलाई शिक्षा चाहिदैन चरित्र चाहिदैन एउटा नेता कति पल्ट सम्म सांसद मन्त्रि या प्रधानमन्त्रि हुन पाउने हदबन्दि हुदैन आज नयाँ संबिधान बन्दै गर्दा यस्तो कुराहरु समेट्नु जरुरी छ की छैन।




[यो प्रस्तुती कतै पुन प्रकासित गर्नु परेमा स्रोत खुलाएर वा लेखकको पुर्ण सहमतिमा मात्र प्रकासित गर्नुहुन अनुरोध छ । -सपनासंसार ]